Nieuwjaarstoespraak burgemeester Fränzel

Goedenavond allemaal,

Van harte welkom op deze traditionele nieuwjaarsbijeenkomst in De Bilt. Een traditie die ik graag in ere houd. Want tradities dragen bij aan wie we zijn. Aan onze identiteit. We krijgen ze mee van generaties voor ons. En geven ze door aan generaties na ons. In Nederland hebben we veel mooie tradities. Kleine en grote:

• de oliebol op oudejaarsavond;
• de oranjeversieringen wanneer onze nationale elftallen spelen.

Maar ook: 

• onze openheid;
• onze gastvrijheid voor wie die nodig heeft;
• de verantwoordelijkheid die we als klein landje durven te nemen in een grote wereld;
• en de manier waarop we samenwerken. Generaties voor ons wisten het al: in de strijd tegen het water, hebben we elkaar nodig. Alleen als we samen tot afspraken komen, houden we onze voeten droog. Het polderen is ons met de paplepel ingegoten. Alleen samen kunnen we ingewikkelde vraagstukken het hoofd bieden.

En er komt in deze tijd nogal wat op ons pad. De uitdagingen zijn groot:

• het klimaat verandert;
• opnieuw kampen we met grote woningnood;
• onze democratie blijkt kwetsbaarder dan we hadden gedacht;
• en de wereld lijkt in brand te staan.

Dat heeft invloed op iedereen. Ook op ons, in De Bilt. We kunnen ons daar machteloos bij voelen. We kunnen het gevoel hebben dat we tegenover elkaar komen staan, in plaats van verbondenheid te voelen. Maar we hoeven ons niet machteloos te voelen. Beslist niet – zoals de Koning ons voorhield in zijn Kersttoespraak: Want hoe verschillend we ook zijn, we zijn allemaal mensen van vlees en bloed, met herkenbare emoties. Allemaal willen we een veilige toekomst voor onze kinderen. Allemaal voelen we groot verdriet wanneer we iemand verliezen van wie we houden. Allemaal voelen we groot geluk bij diepe vriendschap. En bovendien, houdt de Koning ons voor:

In Nederland kunnen we allemaal terugvallen op onze basisregels:

• voor de wet is iedereen gelijk;
• en we gebruiken géén geweld tegen elkaar, ook niet als we ons gekwetst of miskend voelen. 

Deze beginselen zijn niet voor dialoog of discussie vatbaar. Ze gelden altijd. Voor iedereen. Dat verbindt ons. En ook dat kunnen we gerust een Nederlandse traditie noemen.

Vanuit tradities en waarden pakken we ook in De Bilt de vraagstukken waar we voor staan. Is de opdracht aan Nederland om met 100.000 nieuwe woningen per jaar de woningnood te lijf te gaan? Dan doen we in De Bilt ons deel. Ik wil de medewerkers van de gemeente, het college en vooral ook de Gemeenteraad hier een groot compliment geven voor hoe dat is aangepakt. Er zijn heel voortvarend plannen gemaakt, er zijn nog meer plannen in voorbereiding en er is in verbinding met inwoners hard gewerkt aan draagvlak.  Daardoor kan de schop nu op veel plekken in de grond. Zo zorgen we ervoor, dat ook jonge mensen in de toekomst betaalbare woonruimte kunnen vinden. Wanneer je samenwerkt, kom je verder!

En is de opdracht aan gemeenten om opvang te regelen voor mensen die in hun eigen land niet veilig zijn? Ook dán doen we in De Bilt ons deel. Dat deden we drie jaar geleden, toen de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne begon. Veel Oekraïense vluchtelingen werden hier met zorg en liefde opgevangen. Ook nu kunnen we de opvang van vluchtelingen niet aan Ter Apel overlaten, terwijl we allemaal zien dat het dáár over de schoenen loopt. En dus werken we in De Bilt mee aan een haalbaarheidsonderzoek van het COA naar de mogelijkheid om vluchtelingen op te nemen in onze gemeente. Natuurlijk mogen we onze bezorgdheid daarover uiten wanneer we die hebben. Daarvoor voeren we keukentafelgesprekken en informatieavonden met elkaar. In verbinding en in gesprek met elkaar, kom je verder! Gastvrijheid, openheid en samen verantwoordelijkheid nemen, zijn Nederlandse waarden en tradities die ik graag in ere houd.

Maar niet iedere traditie hoeft in beton gegoten te zijn. Een traditie die wat mij betreft echt aan verandering toe is, is de manier waarop we het kennelijk gewoon zijn gaan vinden hoe we Oud en Nieuw vieren. Ik ben ervan geschrokken hoe het er hier in De Bilt aan toeging. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen die we hadden genomen, zijn dit de cijfers:

• 4 containers werden in brand gestoken;
• 6 auto’s van inwoners gingen in vlammen op;
• op nog 3 andere plekken werd brand gesticht;
• de ME was aanwezig en de politie deed 10 aanhoudingen.

In Nederland hebben we de traditie om in met elkaar in gesprek te zijn en samen tot beslissingen te komen. Maar waarom wordt er dan niet geluisterd naar die 65% van de Nederlanders die volgens onderzoek van I&O Research vóór een verbod is op het afsteken van particulier vuurwerk? Waarom wordt er dan niet geluisterd naar die 70% van de Nederlanders die vóór een gezamenlijk vuurwerkfeest in hun gemeente is?  Waarom wordt er dan niet geluisterd naar onze oogartsen, onze medewerkers van de Spoedeisende Eerste Hulp, de mannen en vrouwen van onze politie en onze brandweer? Zij hebben al in geen jaren meer mee kunnen doen aan de traditie om hun familie en vrienden met een oliebol en een glas champagne een goed nieuwjaar te wensen. Jaar in jaar uit worden zij op Oudjaarsavond overbelast, uitgedaagd en belaagd. 

Met traditie heeft dit helemaal niets meer te maken. Laat staan met in verbinding zijn met elkaar. Wat mij betreft is het dus hoog tijd om deze ‘traditie’ eens goed met elkaar tegen het licht te houden. Wat mij betreft wordt het hoog tijd dat Den Haag gaat luisteren naar die 65% en 70% van de Nederlanders. Naar onze oogartsen, spoedeisendehulp-medewerkers, politie- en brandweermensen. En – laat ik dat er ook aan toevoegen – naar al die burgemeesters, die net zoals ik, vragen om een landelijk verbod op particulier aangestoken vuurwerk. 

Maar het is natuurlijk niet alleen de overheid naar wie we moeten kijken. Jazeker - we moeten een beroep doen op een luisterend oor in Den Haag. Maar waar zijn ouders en anderen in de directe omgeving van diegenen die andermans auto’s in brand steken? Van degenen die hulpverleners belagen? Van degenen die een beroep moeten doen op onze oogartsen en spoedeisendehulp-medewerkers? Weten zij wat hun kinderen of jongeren doen? Hebben ze hen hier vooraf op aangesproken of knijpen ze een oogje dicht? De overheid kan het niet alleen. Het is belangrijk dat ook ouders grenzen stellen en hun rol pakken, zeker richting minderjarige kinderen! Ook hierin staan we niet machteloos. Ook hierin hebben we samen iets te doen!

De grote uitdagingen van deze tijd, zijn ook de uitdagingen voor De Bilt. 2025 wordt het jaar van ingrijpende bezuinigingen, onder andere op de jeugdzorg.  Er wordt steeds meer van gemeenten verwacht. Terwijl er steeds minder middelen beschikbaar zijn. Dat vraagt van ons, dat we goed kijken naar wat écht nodig is. Naar wat werkt en wat niet werkt. Naar wat wij als gemeente kunnen doen en wat mensen zelf kunnen doen. 

De komende maanden zullen de Raadsleden hier in gezamenlijkheid moeilijke keuzes in moeten maken. Dat is een grote verantwoordelijkheid die op hun schouders ligt. En zij zullen zich de komende tijd buigen over de vraag wie mij voor de zomer als de kroonbenoemde burgemeester gaat opvolgen. Totdat het zover is, kijk ik uit naar een plezierige samenwerking met de Raad en het College, op basis van drie essentiële uitgangspunten:

• We hebben respect voor elkaar.
• De inhoud staat centraal, niet de procedures.
• En… het raadswerk mag naast onmisbaar en belangrijk, ook leuk en gezellig zijn.

Maar ook dit kan de Gemeenteraad niet alleen. Hierbij hebben we u, de samenleving, nodig. Door respectvol naar onze Raadsleden te zijn. Door verschillen van inzicht nooit persoonlijk te maken. Door eraan bij te dragen, dat zij hun werk voor onze gemeente met plezier kunnen blijven doen. Ik hoop van harte dat 2025 voor De Bilt een jaar is waarin we echt open staan voor elkaar. Met meer aandacht voor een goed gesprek en minder aandacht voor de sociale media.

Verbonden door onze waarden, tradities en wetten. Dán is samenwerking helemaal niet zo ingewikkeld. Dán krijgen we voor elkaar, wat we voor elkaar moeten krijgen. 

Ik wens u allemaal een goed, gezond en hoopvol 2025.

Dankuwel!