Veelgestelde vragen

We vangen vluchtelingen op uit humanitair oogpunt en vanwege afspraken met andere landen, waaronder het VN-Vluchtelingenverdrag van 1950.

Als gemeente vangen we op diverse locaties in onze kernen nu Oekraïense vluchtelingen op. In Hollandsche Rading maken we opvang mogelijk voor de organisatie Nidos die alleenstaande minderjarige vluchtelingen een veilig onderkomen in een kleinschalige opvang kan bieden. Ook huisvesten we mensen met een verblijfsvergunning in gewone huizen.

Ja, veruit de meeste vluchtelingen worden in de regio van het getroffen gebied opgevangen. Denk aan de miljoenen Syriërs in de buurlanden Libanon en Turkije, maar ook aan de Oekraïners die in Europa onderdak krijgen. Zij verblijven vooral in de Oost-Europese landen, maar ook in Nederland.

Dan gaan we terug naar de situatie van vóór de Spreidingswet. Toen was er ook opvang nodig en wilden wij ook al ons steentje bijdragen als gemeente. De Spreidingswet leidt niet tot meer of minder vluchtelingen, dus gemeenten zullen nog steeds opvang moeten regelen.

Meer informatie over asielbeleid in Nederland vindt u op de website van de Rijksoverheid(Verwijst naar een externe website) en de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek(Verwijst naar een externe website).

Het COA is het Centraal Orgaan opvang asielzoekers en verantwoordelijk voor de opvang en begeleiding van asielzoekers in Nederland. Het COA werkt daarbij nauw samen met gemeente, veiligheidsregio’s, ketenpartners zoals het IND en (maatschappelijke) organisaties zoals het Rode Kruis.

Het COA heeft ruime ervaring met het opvangen van asielzoekers in tijdelijke of permanente opvanglocaties. Het COA zorgt voor bed, bad, brood en is verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken op de locatie en de begeleiding van de asielzoekers. Elke locatie heeft een eigen locatiemanager die de opvang coördineert. Op de website van het COA vindt u meer informatie over opvang en begeleiding door het COA(Verwijst naar een externe website).

Dit komt onder andere doordat het veel gemeenten niet lukt om voldoende statushouders aan een woning te helpen. Daardoor verblijven zij noodgedwongen langer in de azc’s en komen er geen plekken vrij voor nieuwe asielzoekers. Daarnaast zijn vluchtelingen langer in procedure, omdat de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) achterloopt met de afhandeling van asielaanvragen. Daardoor krijgen asielzoekers later een verblijfsvergunning en neemt hun verblijfsduur in opvangcentra toe.

Er zijn verschillende groepen vluchtelingen en verschillende soorten opvang. Denk aan alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv’ers), meerderjarige asielzoekers, statushouders en Oekraïners. Op de pagina De feiten: hoe werkt de opvang in Nederland leest u daar meer over. 

Volgens de Spreidingswet is de opgave voor onze gemeente is minimaal 277 asielzoekers. Aangezien we de kwetsbare doelgroep van amv’ers een warm hart toedragen, omdat we in onze kernen kleinschalige opvang in een rustige omgeving kunnen bieden, kan de opvang van minimaal 277 asielzoekers ook voor een deel bestaan uit amv’ers. 

De kosten voor de opvang van vluchtelingen worden gefinancierd vanuit het rijk. Voor integratie in de plaatselijke gemeenschap wordt zeker ook gebruik gemaakt van bestaande mogelijkheden.

Bij kosten horen ook opbrengsten. Deze komen echter pas later in beeld.

Op de site van het COA(Verwijst naar een externe website) is informatie te vinden over ervaringen in vestigingen van het COA.  

De Spreidingswet gaat over verdeling van opvang van vluchtelingen over alle gemeenten. Wij vangen op dit moment geen asielzoekers op, net als in de afgelopen jaren. Er is provinciaal overleg om ook op provinciaal niveau onze doelen te behalen.

Vraag

De gemeente wil graag asielzoekers die een status krijgen, opvangen binnen de gemeente van het azc of in de regio. Wat betekent dit voor de inwoners voor het dorp die nog woningzoekend zijn binnen het dorp of de regio, maar door de druk op de woningmarkt niet aan een woning kunnen komen?

Antwoord

Vanuit het rijk heeft elke gemeente een opgave om statushouders te huisvesten, ook De Bilt. Daar werken we samen met Woongroen hard aan. Alle inwoners van onze gemeente, inclusief statushouders, hebben last van de overspannen woningmarkt. Omdat er te weinig woningen zijn, met name voor starters en ouderen, bouwt de gemeente een groot aantal nieuwe woningen. Dat doen we bijvoorbeeld in het Nobelkwartier, Leijensetuin Verwelius, Spoorzone. Ook werkt de gemeente aan tijdelijke woningen.

Dat hangt van de individuele situatie van de vluchteling en de daarbij behorende procedure af en de beschikbaarheid van voldoende huisvesting.

Er is een groot tekort aan opvangplekken voor vluchtelingen in Nederland. De nood is hoog en de asielzoekerscentra zitten overvol. Zoals veel andere gemeenten, voelen wij als gemeente De Bilt de verantwoordelijkheid om onze bijdrage te leveren aan deze opvang. Ons college is zich zeer bewust van deze noodzaak om opvang te realiseren en wil daarom ook opvangplekken in onze gemeente verzorgen. Wij willen mensen voor langere tijd opvangen, zodat ze - voor de periode dat ze hier zijn - zoveel mogelijk onderdeel kunnen zijn van de lokale samenleving. 

Veel vraagstellers benadrukken het bijzondere terrein met kwetsbare gebruikersgroepen en de afgelegen ligging waardoor de bewoners van het AZC misschien weinig vertier hebben en gaan zwerven. De ervaring leert dat élke plek die gekozen wordt voor de vestiging van een toekomstig AZC in de directe omgeving vragen oproept. Het is aan COA en gemeente om samen met alle betrokkenen, dus ook met de inwoners van gemeente De Bilt, de beste voorwaarden te creëren om het AZC succesvol te organiseren. Daarvoor zal ook een klankbordgroep worden samengesteld met inwoners van gemeente De Bilt en gebruikers van het Berg en Bosch-terrein om met de gemeente en het COA te praten over de invulling van het terrein en hoe we asielzoekers op een goede manier een warm welkom kunnen geven, als onderdeel van de lokale samenleving.   

In de verdeling van de asielzoekers over de provincie Utrecht heeft onze gemeente  als taak gekregen om minimaal 270 opvangplekken te realiseren. Het verzoek van het COA om een locatie voor 300 te realiseren past daar dus goed bij. Bovendien is de ervaring dat een opvang van 300 personen groot genoeg is om deze efficiënt te runnen, waardoor belastinggeld zo efficiënt mogelijk wordt besteed en klein genoeg om goed in de omgeving te passen zonder deze te veel te belasten. De periode van 30 jaar geeft het COA de mogelijkheid om duurzaam in de opvang te investeren waardoor een betere opvang gerealiseerd kan worden dan bij een tijdelijk AZC of noodopvang, die een aanvulling kan zijn op de omgeving. 

Vluchtelingen zijn er op dit moment nu eenmaal en zullen helaas voorlopig, omdat het op verschillende plekken zo onrustig is in de wereld, blijven komen. In de provincie Utrecht hebben de samenwerkende gemeenten afgesproken om hoe dan ook hun verantwoordelijkheid te nemen en vluchtelingen op te vangen. Het college van gemeente De Bilt is het hier mee eens en staat helemaal achter deze benadering. Wanneer in de toekomst opvang van vluchtelingen misschien niet meer nodig is, zal de gemeente samen met het COA zoeken naar een ander gebruik van de locatie.

Als de plannen doorgaan en het AZC er komt, zal het gaan om een regulier AZC. Dat betekent dat de bewoners een dwarsdoorsnede vormen van de op dat moment in ons land aanwezige groep asielzoekers. Op dit moment zijn dat ongeveer 80% mannen aangevuld met een beperkt aantal alleenstaande vrouwen en verder gezinnen met kinderen.  Deze mensen zijn op dit moment vooral afkomstig uit Syrië, Turkije en verder uit Senegal, Somalië of Irak.  Maar dit is natuurlijk een momentopname en kan wijzigen.

Elke opvang kent een bepaald percentage alleenstaande jongeren. Hoeveel dat er zijn kan variëren van de mogelijkheden die er op een specifieke locatie zijn. Dit moet nog onderzocht worden. 

Wat de mensen op locatie doen is heel verschillend. Door het COA wordt actief ingezet op programma’s die mensen voorbereiden op hun verblijf in Nederland. Zo worden er taallessen gegeven en worden bewoners ook voorbereid op hoe het er in ons land aan toe gaat. Bijvoorbeeld over wat wel mag en wat niet mag en hoe we met elkaar omgaan. Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig en minderheden hebben dezelfde rechten als anderen. 

Sinds begin 2024 mogen asielzoekers die langer dan 6 maanden in de procedure zitten ook werken.  Daarom zal door het COA en de gemeente gezamenlijk worden ingezet op het toe leiden naar werk van de asielzoekers. Werkt zorgt niet alleen voor een zinvolle dagbesteding maar helpt ook bij integratie. Zo krijgen asielzoekers ook de kans om een bijdrage te leveren aan Nederland en samen een bestaan op te bouwen. 

Het COA heeft de gemeente het verzoek gedaan om mee te werken aan een haalbaarheidsonderzoek. Als de uitkomst daarvan positief is, volgt een ruimtelijke procedure en wordt gewerkt aan een bestuursovereenkomst. Dat betekent dat ambtenaren van de gemeente gaan kijken naar alle regelgeving die op het project van toepassing is. In dit geval wordt er bijvoorbeeld gekeken naar ruimtelijke ordening,  bouw, natuur en veiligheid.  Afhankelijk van het resultaat van het ambtelijk onderzoek is het mogelijk dat er voordat het college een besluit neemt een (bindend) advies aan de raad gevraagd zal worden. Op dit moment is er nog niets over te zeggen welke beoordeling een eventuele aanvraag van het COA zal krijgen, omdat nog niet bekend is welke aanvraag wordt ingediend.   

Nee, voor het COA zijn dezelfde regels van toepassing als voor elk ander initiatief. 

Wanneer er een ruimtelijke procedure komt, zal als onderdeel van de ambtelijke beoordeling op de omgevingstafels gelijktijdig een gesprek starten met de omwonenden in de vorm van een zogenaamde klankbordgroep. Omwonenden kennen een locatie vaak het beste, en hun input is nodig om een goed plan te maken, dat geldt voor alle ruimtelijke initiatieven in de gemeente. Het resultaat van deze klankbordgroep is dan ook integraal onderdeel van het ambtelijk advies aan het college. 

De kosten van de projectontwikkeling zijn zoals altijd voor rekening van de projectontwikkelaar, in dit geval het COA. De enige kosten die de gemeente maakt hebben betrekking op de begeleiding van het project en speciale wensen van inwoners.  Ook dit is vergelijkbaar met elk ander project dat binnen de gemeente door een externe partij wordt ontwikkeld. 

Goede toegang tot de lokale samenleving is belangrijk voor asielzoekers. Daarbij hoort ook aandacht voor vervoer. Er is een busverbinding bij het Berg en Bosch-terrein en daarnaast zullen de meeste asielzoekers (leren) fietsen. Dit is een belangrijk aandachtspunt bij de verdere uitwerking van de plannen.

Op de locatie zelf zal huisartsenzorg komen, de zogeheten GZA, dat is de eigen huisartsendienst van het COA. (Vraag beantwoord door het COA.)

Dat wordt eventueel later bekend, maar het zal een mix zijn van gezinnen, mannen en vrouwen en minderjarige asielzoekers. (Vraag beantwoord door het COA.)

De asielzoekers komen uit verschillende landen. De definitieve samenstelling wordt bij de inhuizing bekend, dat is nu nog niet te zeggen, evenmin over hun verblijfsduur. Binnen en buiten opvanglocaties zetten mensen zich belangeloos in voor vluchtelingen. Met eigen initiatieven of vanuit organisaties en bedrijven. Daar is het COA erg blij mee. In sommige gevallen zijn ook spullen welkom. Hoe wij dit zullen gaan coördineren, in het geval dat deze opvanglocatie doorgaat, komt op een later moment te staan op de locatiepagina. (Vraag beantwoord door het COA.)

Vragen

Is er in de overeenkomst met de COA ook een eisen/voorwaardenpakket vanuit de gemeente waaruit bij slecht functioneren van het instituut of van de individuen ook de instantie aan banden gelegd kan worden? Wat zijn de maatregelen die de gemeente kan treffen als ’t niet zo lekker loopt? Wat zijn de ervaringen van de buurt en van het COA van soortgelijke opvang?

Antwoord

Hier zullen we zeker rekening mee houden wanneer er een concrete locatie in procedure gaat. Zo worden er afspraken vooraf gemaakt en is er bij iedere opvanglocatie een omwonendencommissie waarin op regelmatige basis overlegd wordt met het COA. Ervaringen op andere opvanglocaties kunt u vinden op de website van het COA.(Verwijst naar een externe website)

Nee, dit is niet mogelijk. Het COA kijkt of een locatie geschikt is en bepaalt de soort opvang en de samenstelling van de bewonersgroep. Bij een vergunningaanvraag is aantal en type opvang onderwerp van gesprek. 87% van de asielzoekers is alleenstaand. Dit betekent dat er nagenoeg geen twee- of meerpersoonshuishoudens in de asielopvang aanwezig zijn.

Als gemeente betrekken we onze inwoners in een heel vroeg stadium, nu de plannen nog niet vast staan en ook nog niet duidelijk is of de locatie geschikt is voor opvang. Nadat het haalbaarheidsonderzoek van het COA is afgerond zijn er nog een aantal belangrijke stappen te nemen. Eerst vindt er een haalbaarheidsonderzoek plaats. Daarna komt (indien van toepassing) een ruimtelijke procedure, inclusief participatie van inwoners. Parallel daaraan worden dan afspraken gemaakt met inbreng van de direct omwonenden over wat er nodig is om een asielzoekerscentrum goed te laten landen in de lokale samenleving, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid. Dat gebeurt in de vorm van een bestuursovereenkomst. De gemeente heeft straks bij de uiteindelijke vergunningaanvraag een toetsende rol (net als bij andere partijen waarbij vergunningen moeten worden aangevraagd). Het is daarom nog geen gelopen race en het besluit is nog niet genomen. Bekijk ook de pagina Hoe zien het proces en de planning eruit? 

De asielzoekers worden tijdelijk opgevangen in de opvang, waar zij wachten op de start van hun asielprocedure. Na afloop van de procedure biedt het COA aan degenen die een verblijfsvergunning krijgen, de statushouders, opvang, totdat ze een huis krijgen ergens in Nederland (als ze zelf nog niets hebben gevonden). Natuurlijk willen we graag dat mensen zo snel mogelijk inburgeren en dat ze niet onnodig steeds opnieuw moeten verhuizen en opnieuw moeten aarden in de lokale samenleving. Maar hierover gaat de landelijke overheid. Afgewezen asielzoekers mogen nog een korte periode in de opvang wonen om hun vertrek voor te bereiden.

De samenstelling van de bedrijven die op Berg & Bosch actief zijn is inderdaad heel divers. Wat de meeste bedrijven gemeenschappelijk hebben is dat ze werkzaam zijn in de zorg. In die zin past een AZC met een groep kwetsbare asielzoekers binnen het thema van Berg en Bosch. Maar het is natuurlijk geen vanzelfsprekendheid. De gemeente wil samen met het COA goede afspraken maken met alle andere gebruikers van het terrein.  Daarmee is al begonnen door het organiseren van informatiebijeenkomsten en ook in de toekomst zal de invloed van gebruikers in de klankborgroep een plek krijgen.  

Het Berg en Bosch terrein is een groot gebied waar buiten kantooruren weinig activiteiten zijn.  Het AZC is een locatie met een divers samengestelde groep bewoners die een plek wensen binnen de Nederlandse maatschappij en zich daar voor willen inzetten. Bovendien is bij het AZC 24 uur per dag en 7 dagen per week  begeleiding aanwezig die niet alleen kijken naar de veiligheid van hun bewoners maar ook naar de veiligheid van de omgeving. Wij denken daarom dat de aanwezigheid van een AZC, inclusief faciliteiten en 24 uur aanwezigheid van begeleiding en bewaking, met goede afspraken ook een positieve invloed kan hebben op de omgeving. 

Met de groep direct omwonenden aan o.a. de Gezichtslaan hebben de burgemeester en de wethouder al een zogenaamd ‘keukentafelgesprek’ gevoerd. De omwonenden hebben in dit gesprek hun zorgen en bedenkingen geuit. Afgesproken is dat het resultaat van de gesprekken, samen met de input uit de informatieavonden en alle vragen die de gemeente op andere manieren bereiken, de basis vormen voor de tussen COA en gemeente vast te stellen bestuursovereenkomst en het Veiligheidsplan dat daar integraal onderdeel van is. Dit alles natuurlijk alleen als er op deze locatie een haalbaar plan te realiseren is. De op te richten klankbordgroep zal bij dit proces nauw betrokken zijn. 

De bewoners van het AZC zullen vooral op de locatie zelf, op eigen terrein, bezig zijn met taalles, sport of maatschappelijke activiteiten. Ook voor ontspanning worden door COA op het terrein mogelijkheden ontwikkeld. Niettemin zijn asielzoekers ook vrij om zich buiten het AZC te verplaatsen. COA en gemeente begrijpen dat er mogelijk zorgen over extra inwoners in de wijk zijn bij bewoners. Daarom zullen gemeente en COA,  in nauw contact met de bewoners, de ontwikkelingen goed in de gaten houden en maatregelen nemen wanneer dat nodig is, ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid.

Asielzoekers zijn vrij om zich ook buiten het AZC te verplaatsen. Dat doen ze veelal met de fiets of het openbaar vervoer. Omdat op dit moment de frequentie van de buslijn beperkt is, zal de gemeente wanneer het AZC er komt hierover met Syntus in gesprek gaan. 

Wanneer bewoners buiten het AZC zijn moeten ze zich, net als alle andere groepen, houden aan de regels en afspraken die gelden in de openbare ruimte. Wanneer individuen of groepen, van welke samenstelling dan ook, zich niet aan de regels houden zal het openbaar gezag van de gemeente hier tegen optreden.

Wij hebben op dit moment nog geen beeld uit welk land de vluchtelingen zullen komen. Dit loopt niet via de gemeente maar via het COA. Het zijn in ieder geval mensen uit gebieden waar oorlog, geweld of vervolging spelen.

Nareizigers worden gehuisvest bij de statushouder die al in onze gemeente woont. Het is aan de IND om te beoordelen of de nareiziger in Nederland wordt toegelaten.

Als er overlast wordt ervaren door de omwonenden is er een contactpersoon waar onze omwonenden terecht kunnen. Afhankelijk van de aard van de klacht zal de klacht door het COA of de gemeente opgepakt worden.

 Goed integreren in de Nederlandse samenleving is belangrijk. Het COA besteedt bij de integratie veel aandacht aan de normen en waarden van onze samenleving. 

Vanaf 1 januari 2024 is het toegestaan dat asielzoekers mogen werken. Dit wordt vanuit het COA ook gestimuleerd. Dit draagt bij aan een betere integratie en het leren van de Nederlandse taal.

Qua dagbesteding zullen er naast onderwijs ook educatieve activiteiten (bijvoorbeeld OV-training, verkeerslessen, kooklessen, voorlichting) en recreatieve activiteiten (sport en cultuur) aangeboden worden.
De activiteiten worden door de mentoren georganiseerd, al dan niet in samenwerking met organisaties in de omgeving
en/of vrijwilligers. Sinds januari dit jaar mogen vluchtelingen ook werken. 
Door in gesprek te gaan, te verbinden met elkaar kan hierin ook een samenwerking met de lokale gemeenschap tot stand komen. 

Ja, ook jongeren van 18 jaar of ouder kunnen gebruik maken van de studiemogelijkheden die ons land biedt. Dit geldt voor statushouders.

Kinderen gaan inderdaad naar een school, lees meer informatie hierover op de website van het COA(Verwijst naar een externe website). (Vraag beantwoord door het COA.) 

Lees meer over dagbesteding op de website van het COA(Verwijst naar een externe website). (Vraag beantwoord door het COA.)

Het COA zet zich in om zoveel mogelijk zinvolle dagbesteding te verzorgen voor de asielzoekers (zie hierboven). Onderdeel daarvan is ook dat de samenwerking wordt gezocht met plaatselijke initiatieven, sportclubs, Vluchtelingenwerk, etc etc. De gemeente zal hiervoor, wanneer het AZC er daadwerkelijk komt, een structuur opzetten waardoor lokale initiatieven en de asielzoekers elkaar kunnen vinden. Hoe dat er precies uit kan gaan zien is op dit moment nog te vroeg om te zeggen. Op andere plaatsen in het land zijn er bijvoorbeeld restaurants op een AZC waar door asielzoekers gekookt wordt en zo kun je, afhankelijk van wat de omgeving vraagt, vele initiatieven bedenken.  

Asielzoekers worden eerst tijdelijk opgevangen in de opvang in Ter Apel waar zij wachten op de start van hun asielprocedure. Na afloop van de procedure biedt het COA aan degenen die een verblijfsvergunning krijgen, de statushouders, opvang, totdat ze een huis krijgen toegewezen, ergens in Nederland (als ze zelf nog niets hebben gevonden). Afgewezen asielzoekers mogen nog een korte periode in de opvang wonen om hun vertrek uit Nederland voor te bereiden.

Ter Apel heeft nu te weinig capaciteit om de vluchtelingen en de statushouders die nog niet geplaatst zijn, op te vangen. Daarom wordt er een beroep gedaan op alle gemeenten om te helpen bij deze opvang.

Ja, dat kan via de gemeente. Het COA bepaalt wel zelf of een locatie geschikt is.

Vaak moet er eerst gekeken worden of het mogelijk is of op een bepaalde locatie een AZC gevestigd kan worden. Dit wordt gedaan aan de hand van het bestemmingsplan. Soms moet er dan een bestemmingswijziging doorgevoerd worden. Het COA kijkt zeker naar mogelijkheden om een bestemmingswijziging door te voeren. De gemeente heeft daarin een toetsende rol en gaat zorgvuldig om met procedures.