Veelgestelde vragen Brandenburg-West aardgasvrij

Op deze pagina vindt u enkele veelgestelde vragen (en de antwoorden) over het project 'Brandenburg-West aardgasvrij'. Staat uw vraag er niet bij? Kijk dan ook op de pagina Brandenburg-West aardgasvrij.

Op dinsdag 1 oktober was het Wijkgesprek. Op de pagina Gestelde vragen tijdens het Wijkgesprek vindt u een overzicht van de vragen en bijbehorende antwoorden.

Waarom een bronnet in Brandenburg-West?

Brandenburg-West is de enige plek in de gemeente De Bilt waar een warmtebron aanwezig is én veel woningen dicht op elkaar staan. Ten westen van het gebied ligt namelijk de rioolwaterzuiveringsinstallatie van De Bilt. Deze geeft een constante warmte af, die kan worden hergebruikt in de gebouwen in het gebied. Dat leidt tot een lager energieverbruik en minder CO2-uitstoot. Brandenburg-West heeft ook veel woningen per vierkante kilometer, waardoor een bronnet lonend is.

Hoe worden inwoners geholpen om een goede keuze te maken? 

Om bewoners te helpen en inzicht te geven bij de aardgasvrij- energietransitie organiseert de gemeente informatiebijeenkomsten, verspreidt nieuwsbrieven en gaat langs de deuren om gesprekken te voeren. Ook is er een energieopbouwwerker aangesteld om uw vragen te beantwoorden en zorgen te bespreken.

Levert de rioolwaterzuiveringsinstallatie voldoende warmte voor Brandenburg-West?

De rioolwaterzuiveringsinstallatie heeft grote warmte capaciteit. Samen met een warmtekoudeopslag (WKO), die dan ook aangelegd moet worden, is er voldoende warmte voor alle woningen in het plangebied. Een warmtepomp in de woning warmt het water op naar de gewenste afgifte temperatuur.

Is een bronnet de enige optie voor aardgas in Brandenburg-West?

Bewoners van Brandenburg-West hebben dit laten onderzoeken. Het rapport Duurzame warmte voor iedereen!(Verwijst naar een externe website)onderzoekt de verschillende mogelijkheden om van het gas af te gaan. 

Uit het onderzoek van De Warmtetransitiemakers dat in november 2023 is gepresenteerd, blijkt dat het bronnet een goed alternatief voor aardgas is. Maar individuele warmtepompen behoren ook tot de mogelijkheden, als iedereen in de wijk hieraan (collectief) meedoet. Meer informatie over de verschillende oplossingen en de afweging die gemaakt is, vindt u in het rapport van de Warmtetransitiemakers.

Is een aansluiting op het bronnet verplicht?

De komst van het bronnet is nog niet zeker. Op het moment dat het er wél komt, dan is een aansluiting wenselijk, maar niet verplicht. Het is het de bedoeling dat het bronnet in één keer wordt aangelegd en aangesloten. Om het financieel haalbaar te maken, moeten voldoende huishoudens hierop aansluiten. 

Wat wordt bedoeld met collectieve individuele warmtepompen?

Een tweede oplossing die in het onderzoek van de Warmtetransitiemakers wordt genoemd, is een individuele collectieve warmtepomp. Om de hele wijk aardgasvrij te maken moet gekozen worden voor één systeem. Uit het onderzoek blijkt dat ook een individuele warmtepomp aantrekkelijk kan zijn. Wel is het zo dat wanneer daar voor gekozen wordt, alle huishoudens (collectief) in Brandenburg-West voor deze oplossing moeten kiezen. Ieder huishouden wordt dan individueel van het aardgas afgesloten. U bent in dat geval zelf verantwoordelijk voor uw installatie. 

Kan ik ook iets anders kiezen om van het gas af te gaan? 

Jazeker. Als woningeigenaar houdt u zelf de verantwoordelijkheid over uw woning. Er zijn duurzame elektrische alternatieven die u misschien interessant vindt, denk aan infraroodpanelen of PVT-panelen (verwarmen met zonlicht). Er zijn ook minder duurzame opties, bijvoorbeeld hout- of pelletkachels met roetfilter. 

We hebben deze opties niet verder uitgewerkt omdat ze in het onderzoek van De Warmtetransitiemakers (veel) duurder of minder duurzaam bleken dan de warmtepomp. 

Hoe gaat de gemeente om met verschillen tussen de woningen en uitgangssituaties van woningeigenaren?

We brengen zo goed mogelijk de verschillende woningtypes en hun isolatiemogelijkheden in kaart. Samen met bewoners kijken we naar wat er in huis al gedaan is, en wat er nog nodig is om de woning goed te verduurzamen. Een goed geïsoleerd huis is sowieso goed voor de portemonnee, de woningwaarde, het wooncomfort en het milieu. Als er nog maatregelen moeten worden genomen kijken we samen hoe die financierbaar zijn, bijvoorbeeld met subsidies.

Is geothermie een geschikte bron voor Brandenburg-West?

In hun onderzoek hebben de Warmtetransitiemakers berekend dat een (hoge of middentemperatuur) warmtenet voor de bewoners van Brandenburg-West duurder uitvalt dan een bronnet of individuele warmtepompen. De kosten van de aanleg van een warmtenet zijn hoger dan bij een bronnet, en ook de verwarmingskosten (maandlasten) vallen hoger uit. Daar komt nog bij dat de woningen in de wijk die al tot label C, B of A geïsoleerd zijn, niet gebaat zijn bij een hoge aanvoertemperatuur: de bewoners van deze woningen gaan er in maandlasten op achteruit wanneer er een warmtenet zou komen. Dat maakt een warmtenet ook minder duurzaam dan een bronnet.

Geothermie is als bron kostbaarder dan wanneer de restwarmte van de RWZI naar hogere temperatuur zou worden gebracht met een grote warmtepomp naast de RWZI. Om die reden heeft geothermie een groot afzetgebied nodig met woningen die bij voorkeur dichtbij elkaar liggen. Momenteel wordt er in gemeente De Bilt een proefboring Geothermie voorbereid. Mocht hieruit blijken dat Geothermie op deze locatie kansrijk is, dan moet daarna onderzocht worden of er voldoende afzetgebied voor de bron is: zijn er voldoende geschikte woningen in gemeente De Bilt of ergens anders? De inschatting van de gemeente is nu al dat dit in gemeente De Bilt niet het geval zal zijn, en dat de hoogbouw in Utrecht Overvecht eerder in aanmerking komt. Het gebeurt in Nederland vaker dat bron en afzetgebied van geothermie wat uit elkaar liggen. In Delft is dit bijvoorbeeld ook het geval. 

Ten tijde van het rapport van De Warmtetransitiemakers werd geothermie nog niet verkend. In het rapport is het om die reden niet meegenomen.

Is mijn huis geschikt om te verwarmen met een bronnet? 

Een woning met energielabel B of hoger is in principe klaar voor het bronnet of een individuele warmtepomp. Om uw huis goed te isoleren kunt u kijken naar het aanbrengen van  dubbel glas en het isoleren  van de schil van het huis zoals: vloer, muren, ramen en/of dak. In een aardgasvrije woning gaat u ook elektrisch koken.

In Brandenburg-West staan verschillende huizen. Per woningtype kunnen andere isolatie maatregelen nodig zijn om voldoende te isoleren. Maar alle woningen in de wijk zijn geschikt te maken. Meer informatie over isolatiemaatregelen vindt u op Milieu Centraal(Verwijst naar een externe website) of Jouw Huis Slimmer(Verwijst naar een externe website).

Krijg ik mijn huis warm met een warmtepomp?

Een warmtepomp is in te stellen op een afgiftetemperatuur van tussen de 50 en 70 graden. Bij 70 graden levert de warmtepomp dezelfde temperatuur als een standaard gasketel. In een goed geïsoleerd huis bespaart u met een elektrische warmtepomp op uw maandelijkse kosten ten opzichte van gas (bron: Milieu Centraal(Verwijst naar een externe website))

Hoe beter de woning is geïsoleerd, hoe lager de ketel of warmtepomp kan worden ingesteld. Dat is goed voor de portemonnee en het klimaat. 

Wat is de beste methode om mijn huis zonder gas te verwarmen? 

Daar is onderzoek naar gedaan door De Warmtetransitiemakers (DWTM). Voor de woningen in Brandenburg-West komen drie oplossingen als beste naar voren qua kosten en duurzaamheid. Dat is het bronnet, een individuele lucht-warmtepomp en een individuele bodemwater-warmtepomp. 

Wordt er ook nagedacht over ventilatie?

Ja, daar wordt ook onderzoek naar gedaan. Er zijn waarschijnlijk drie mogelijkheden: roosters boven de ramen, roosters met elektrische ventilatie en balansventilatie met warmteterugwinning. Die laatste zorgt voor de beste balans van frisse lucht en temperatuur. Per woningtype kan verschillen wat de beste oplossing is.  

Is het verstandig om nu een hybride warmtepomp aan te schaffen?

Ons advies is om, zolang er nog geen definitief besluit is gevallen over het warmtealternatief in uw wijk, (nog) geen hybride warmtepomp aan te schaffen. 

Ik huur een woning. Gelden de plannen ook voor mij?

De huurwoningen van Woongroen aan de Kometenlaan maken onderdeel uit van het plangebied. Uw woning is verduurzaamd. U kookt bijvoorbeeld al elektrisch, in aanloop naar de overstap op aardgasvrij. Uw woning is klaar voor een bronnet. Dus als er te zijner tijd de wijk van het aardgas afgaat, hoeft er in uw woning niets meer te gebeuren.

Als u bij een andere verhuurder huurt dan Woongroen, dan beslist uw verhuurder over de woning. Ook deze eigenaren moeten in Brandenburg-West op termijn van het gas af. Hierover gaat de gemeente met hen in gesprek.  

Zijn er berekeningen gemaakt van de kosten per woning?

Wij hebben in deze fase nog geen berekening gemaakt voor iedere individuele woning. In 2024 wordt het plan voor het bronnet verder uitgewerkt. Hetzelfde geldt voor de kosten die gepaard gaan met de (collectieve) aanschaf van een individuele warmtepomp. Verder hangen de kosten erg af van de kosten die nog moeten worden gemaakt om uw woning te isoleren (op niveau label B). Begin 2025 zal er meer inzicht komen in de kosten die u als woningeigenaar zult moeten maken om mee te doen aan of het bronnet of de individuele warmtepomp.

Hoe kan ik het betalen?

Niet iedereen heeft een spaarpot met geld liggen. Toch kan in principe iedereen zijn huis verduurzamen. Er zijn nu al subsidies, waardoor verduurzamen aantrekkelijk wordt. Bijvoorbeeld voor isoleren, of de aanschaf van een warmtepomp. Er zijn ook aantrekkelijke leningen, specifiek voor verduurzamen. Bijvoorbeeld de landelijke Energiebespaarlening. Er zijn ook manieren om de overwaarde van je woning te gebruiken voor het financieren van verduurzaming.

Met de aanpak voor de wijk Brandenburg-West zet de gemeente ook in op het ontzorgen van de bewoners bij deze keuzes. Wilt u voor die tijd al meer weten? Op de website MilieuCentraal.nl(Verwijst naar een externe website)(Verwijst naar een externe website) staat een overzicht van alle subsidies, kortingen en duurzaamheidsleningen. De belangrijkste zijn de landelijke ISDE-regeling en de Energiebespaarlening. Daarnaast bespaart u op uw maandelijkse energiekosten 

Zijn ander opties voor warmte goedkoper of duurder dan gas?

Voor het bronnet is een warmtepomp nodig. Warmtepompen werken op elektriciteit. Er is minder elektriciteit nodig om de woning te verwarmen dan gas. Dat komt door de manier waarop de warmtepomp werkt.

Ook isolatiemaatregelen zorgen ervoor dat de maandelijkse energiekosten omlaag gaan. Het comfort in de woning gaat omhoog. Daar staat tegenover dat deze maatregelen behoorlijk wat geld kosten.

Bij een bronnet betaalt u vastrecht. Dit maandelijks bedrag dekt de onderhoudskosten en een deel van de aanlegkosten van het net. Daar staat tegenover dat de verwarmingskosten bij een bronnet lager zijn dan bij een luchtwarmtepomp en de investeringskosten lager zijn dan bij een bodemwarmtepomp.

Uw warmtepomp heeft regulier onderhoud nodig, net als uw CV ketel. Door subsidies wordt de terugverdientijd van de investeringen in warmtepomp en isolatiemaatregelen korter. Uiteindelijk, op de lange termijn, bent u dus goedkoper uit.

Overigens stijgt ook de waarde van uw woning door de investering in verduurzaming.

Waarom gaat de gemeente door met het ontwikkelen van het onderzoek naar een bronnet terwijl er nog niet definitief een keuze is gemaakt? 

Het bronnet is een van de duurzame en beschikbare oplossingen in deze omgeving. Warmtebronnen zijn schaars en we moeten ze allemaal inzetten om in 2050 volledig aardgasvrij te zijn. 

In Brandenburg-West kunnen we gebruik maken van de restwarmte van de rioolwaterzuiveringsinstallatie die niet ver van de wijk af staat. Door deze warmte op te slaan in de grond in een zogenaamde warmte-koude-opslag, is de temperatuur redelijk constant. Zo kunnen we in de winter verwarmen, en in de zomer licht koelen. 

Kan de gemeente woningeigenaren dwingen mee te doen met het project?

De woningeigenaar is eindverantwoordelijk voor zijn eigen woning. Het is de bedoeling van de Rijksoverheid dat iedereen in 2050 van het aardgas af is en dat in 2030 1,5 miljoen huishoudens aardgasvrij zijn. Dat betekent dat er een moment komt in de toekomst dat er geen gas meer geleverd wordt. Dat gaat niet van de ene op de andere dag, maar het komt wel. Het is dus wel een goed idee, voor iedere woningeigenaar, om na te denken over hoe en wanneer er voor aardgasvrije alternatieven gekozen moet worden. 

Maken we het probleem van netcongestie niet groter door af te stappen van aardgas en elektrisch te gaan verwarmen?

Zonder aardgas zullen we meer elektriciteit nodig hebben in de wijk. Ook de elektrificatie van woningen (zonnepanelen en elektrisch rijden) vraagt om aanpassingen aan de huidige energie infrastructuur. Stedin en Tennet hebben deze aanpassingen in gang gezet om in 2030-2035 een netwerk te hebben voor de toekomst. Over de wijk Brandenburg-West heeft de gemeente goed contact met netbeheerder Stedin. Stedin geeft aan dat een bronnet-toepassing op dit moment haalbaar is zonder het leidingwerk in de wijk te moeten verzwaren. Wel zullen er enkele transformatorhuisjes in de wijk moeten worden bijgeplaatst als onderdeel van de bredere toekomstige aanpak. Verder is duidelijk dat warmtepompen die hun warmte uit een bronnet halen, minder energie verbruiken dan warmtepompen die hun warmte uit de lucht halen, waarmee de piekbehoefte op het net afneemt. 

Er komt landelijke wetgeving aan voor de warmtetransitie. Wat betekent dat voor Brandenburg?

De Wet gemeentelijk instrumentarium warmtetransitie (WGIW) geeft gemeenten de bevoegdheid om in wijken die overstappen op alternatieven voor aardgas, de aardgastoevoer stop te zetten. Deze bevoegdheid is aan voorwaarden gebonden:

  • De overgang naar duurzame warmte moet betaalbaar zijn voor alle bewoners.
  • Er moet sprake zijn van een zorgvuldige planning, waarbij een termijn van 8 jaar als redelijk wordt genoemd.

De WGIW is momenteel nog een wetsvoorstel. De Tweede Kamer heeft het voorstel aangenomen, en nu ligt het bij de Eerste Kamer. 

Vervolgens beslist de Biltse gemeenteraad of, en op welke manier, de gemeente De Bilt van deze bevoegdheid gebruik gaat maken.
In Brandenburg West werken we nu al in lijn met de geest van de WGIW. Dit betekent dat we:

  • Onderzoeken hoe de overgang naar duurzame warmte betaalbaar gemaakt kan worden voor alle bewoners.
  • Zorgvuldige termijnen hanteren.

In de Transitievisie Warmte van 2020 is als streeftermijn voor een aardgasvrije wijk het jaar 2030 vastgesteld. Sinds 2019 verkent de gemeente samen met bewoners hoe deze overgang gerealiseerd kan worden.

De wet WCW (Wet Collectieve Warmte) voorziet in wetgeving over eigendom van warmtebedrijven en tariefstellingen. Deze wet ligt op dit moment voor ter behandeling in de tweede kamer en bepaald mede of een warmtebedrijf straks in publieke handen (50+1%) moet zijn.

Wie is er verantwoordelijk als er straks iets met de installatie is? 

Net als met een verbouwing thuis, of met de installatie van bijvoorbeeld airconditioning of een vaatwasser, ligt de verantwoordelijkheid dat het goed werkt bij de installateur of de verkoper. Bent u straks aangesloten op het bronnet of met een individuele warmtepomp, en krijgt u het huis niet warm? Dan moet u bij de installateur van de warmtepomp zijn. Het is dan ook aan te raden om een onderhoudscontract af te sluiten, net als bij een cv-ketel. 

Het bronnet zal hoe dan ook warmte geven. Het warmtebedrijf zal conform de nieuwe wet WCW garant staan voor de leveringsgarantie.