Brandenburg West aardgasvrij

Er is een duurzame warmtebron aanwezig: de restwarmte van de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Ook is er veel hoogbouw en daarmee een grote warmtevraag. Vorig jaar heeft de gemeente samen met de partners energiecoöperatie BENG!, Woonstichting SSW en hoogheemraadschap HDSR een subsidieaanvraag ingediend bij het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) van het Rijk. November 2020 hebben wij u laten weten dat deze niet is toegekend. Wij zien nu nieuwe kansen, daarom is er op 1 november 2020 een nieuwe subsidieaanvraag ingediend bij het Rijk.

De subsidie is bedoeld om mee te betalen aan de investering om zo het kostenplaatje voor iedereen interessant te houden. Met het PAW leert heel Nederland stap voor stap hoe we met collectieve duurzame warmtebronnen ons huis kunnen verwarmen. Dit jaar legt de rijksoverheid in haar beoordeling de nadruk op aspecten als verlagen CO2-uitstoot, kosteneffectiviteit en draagvlak en hebben innovatieve laag temperatuur warmtenetten de voorkeur. Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat mogelijke veranderingen in de wijk sociaal, haalbaar en betaalbaar zijn. Ook kunnen andere relevante onderwerpen meegenomen worden, bijvoorbeeld door te kijken naar het toekomstperspectief van de wijk op het vlak van groenvoorziening, parkeren, verkeer, vervangen riolering, overlast of anders.

Veel warmtenetten maken gebruik van een hoge temperatuur warmte. Bij een bronnet wordt water gebruikt op een laag temperatuur niveau. Het koude water wordt door de woning gebruikt als bron om warmte te onttrekken voor een warmtepompsysteem. Gemeente De Bilt en haar partners zien nieuwe kansen voor de aanvraag van dit jaar in een zeer lage temperatuur warmtenet (25°C of lager) met een individuele warmtepomp in de woning. Dit is een stuk energiezuiniger en goedkoper. Daarnaast is het van belang om woningen te isoleren omdat er dan minder energie wordt verbruikt. Momenteel wordt er getekend en gerekend om een gedetailleerder beeld van te krijgen van de mogelijke technische opties voor de wijk Brandenburg West. Dit beeld gaat dus zowel over het bronnet als uw woning. Energiecoöperatie BENG! onderzoekt graag met u als bewoners hoe u uw woning kunt verduurzamen.

Dit jaar gaan de plannen over een kleiner gebied dan bij de aanvraag van vorig jaar, zodat de plannen beter uitvoerbaar worden. De westgrens is de Kometenlaan, de zuidgrens de Groenekanseweg en de noordgrens de Olberslaan. We kijken nu naar de Planetenbaan of de Jupiterlaan als mogelijke oostgrens, de keuze wordt nog gemaakt op basis van verschillende scenario’s. Vorig jaar vormden de 1e Brandenburgerweg en de Neptunuslaan de oostgrens. Later kan het gebied van het warmtenet gefaseerd worden uitgebreid.

Uiterlijk eind maart krijgt de gemeente te horen of de subsidieaanvraag is toegekend. Inwoners van Brandenburg West zijn de afgelopen tijd betrokken bij het project door middel van onder andere inwonersavonden. Ook zijn er plannen en ideeën op de betrokkenheid te vergroten. Het betrekken van ieders buren, energiebespaaracties en het isoleren van de woningen kan los van de subsidie al doorgaan. De energietransitie in deze wijk blijft kansrijk. We gaan daarom samen met bewoners door  met de ontwikkeling en uitvoering van de plannen. Bewoners zullen dan ook de komende tijd weer uitgenodigd worden, betrokken worden en geïnformeerd blijven. Wij snappen dat de plannen invloed hebben op uw huis en uw wijk. Daarom willen we ook graag dat u betrokken bent bij de uitwerking van dit plan.

Heeft u een koopwoning en wilt u nu al aan de slag met het verduurzamen van uw woning, al dan niet samen met uw buren of straat? Of wilt u nu al meedenken over - of meewerken aan plannen voor een aardgasvrij Brandenburg West? De gemeente en BENG! gaan graag met iedereen die interesse heeft samen aan de slag. 

SSW werkt mee aan het verkrijgen van subsidie voor het aardgasvrij maken van de huurwoningen van Planetenbaan en Kometenlaan. Uw woning wordt waarschijnlijk voor de start van het bronnetproject verduurzaamd (inclusief overstappen op elektrisch koken). Uw woning is dan al klaar voor een bronnet, waardoor u geen overlast heeft binnenin uw woning. Ons uitgangspunt is om uw woonlasten niet te verhogen.

Indien u bij een andere verhuurder huurt: uw (particuliere) verhuurder beslist over de woning, deze brief is ook verzonden naar de eigenaar en deze partij kan dus betrokken worden bij de plannen.

Wilt u nu alvast meer informatie over duurzame mogelijkheden voor uw woning? Kijk op Jouw Huis Slimmer, het online energieloket van gemeente De Bilt.

Op dit moment loopt de volgende actie:

• Ikwoon helpt u als woningbezitter om interessante verduurzamingsmogelijkheden voor uw woning te laten zien. Hiermee kunt u, na het invullen van een aantal vragen, precies zien wat de slimste, snelste en goedkoopste oplossingen zijn om uw woning te verduurzamen. Ikwoon is tot 31 december 2021 voor alle woningbezitters in de gemeente De Bilt beschikbaar.

Waarom wordt juist Brandenburg West aangepakt?

Brandenburg West is de enige plek in de gemeente de Bilt waar veel woningen dicht op elkaar staan, én een warmtebron aanwezig is. Ten westen van het gebied ligt namelijk de rioolwaterzuiveringsinstallatie van de Bilt. Deze geeft een constante warmte af, die kan worden hergebruikt in de gebouwen in het gebied. Dat leidt tot een lager energieverbruik, en minder CO2-uitstoot. Brandenburg West heeft ook een hoge woningdichtheid, waardoor een warmtenet financieel rendabel is.

Welke bron kan er voor het warmtenet worden gebruikt?

De nabijgelegen rioolwaterzuiveringsinstallatie kan worden gebruikt als warmtebron. Door grote waterleidingen wordt de warmte naar Brandenburg West verplaatst. In de woningen wordt deze warmte hergebruikt, waardoor het energieverbruik van de woningen lager is. Dat leidt tot minder CO2-uitstoot dan wanneer alle energie in de woningen zelf moet worden opgewekt.

Produceert de rioolwaterzuiveringsinstallatie voldoende warmte voor Brandenburg West? 

De rioolwaterzuiveringsinstallatie heeft van zichzelf genoeg capaciteit om driekwart van de woningen in het plangebied te verwarmen. In combinatie met een aan te leggen warmtekoudeopslag (WKO) is er voldoende warmte voor alle woningen in het plangebied.

Is er al ervaring met bronnetten in andere gemeenten? 

Bij nieuwbouwwijken worden lage temperatuur warmtenetten al wel toegepast. Er zijn nu veel meer plannen in voorbereiding om verder uit te rollen. 

Waarom een “lage temperatuur warmtenet”?

De rioolwaterzuiveringsinstallatie is een lage temperatuur bron. Met een centrale ketel kan dit worden opgewaardeerd tot een midden- of hoge temperatuur warmtenet. De kosten die hiermee gepaard gaan,  zijn fors groter dan de kosten voor een LT-net. Dat maakt het een logische keuze om een lage temperatuur (LT) warmtenet aan te leggen De voordelen van een LT-warmtenet zijn: lagere realisatiekosten, lagere aansluitkosten, minder energieverlies, minder CO2-uitstoot, en een warmtenet dat langer meegaat. 

Kan waterstof in de toekomst ook worden ingezet om de buurt te verwarmen? 

Op korte en middellange termijn niet. De toekomst voorspellen kan niemand, maar vooralsnog gaat er bij elektrolyse (de vorming van waterstof) een groot deel van de energie verloren. Als elektriciteit wordt omgezet naar waterstof en weer terug, is er een verlies van 60%. Daarmee komen de kosten per kw/u hoger uit dan bij aardgas. Het is nu een stuk efficienter om direct elektriciteit te gebruiken.
Aan waterstof zijn misschien ook risico’s verbonden, die in ieder geval niet spelen voor een lage temperatuur warmtenet. Stel dat een aannemer door de pijp heen boort is deze zeer gemakkelijk en snel te herstellen én komt er geen schadelijk gas vrij of heel warm water. De leveringszekerheid van het voorgestelde systeem is ook goed, omdat in plaats van de warmte uit het warmtenet ook de warmtepomp als back-up tijdelijk volledig gebruikt kan worden om het huis te verwarmen als het warmtenet uitvalt.

Als het bronnet er komt, waar komt het dan te liggen?

De Beukenlaan vormt de westelijke grens van het plangebied. De huizen aan Planetenbaan tussen de Groenekanseweg en de Olberslaan vormen de oostelijke grens van het plangebied. Op het kaartje hier onder is het gebied ingetekend.  

Is een aansluiting op het warmtenet verplicht?

De komst van het warmtenet is nog niet zeker. Op het moment dat het er wél komt, dan is een aansluiting niet verplicht. Wel is het de bedoeling dat het hele warmtenet in één keer wordt aangelegd, tegelijk met het vernieuwen van het riool. De verbinding met uw woning kan later worden gemaakt. Inwoners kunnen zelf bepalen wanneer ze hun woning willen aansluiten op het warmtenet. 

Ik wil graag meedenken en doen in het project, kan dat?

De gemeente en BENG! gaan graag met iedereen die interesse heeft samen aan de slag. 

Moet er wat aan mijn woning gebeuren om aangesloten te worden op het warmtenet?

Ja, aanpassingen in de woning zijn nodig. In plaats van een gasgestookte CV, gebruikt de woning een warmtewisselaar en een warmtepomp. Deze worden aangesloten op het warmtenet via een leiding, die naar de woning loopt. Deze manier van verwarmen is niet geschikt voor woningen die nog niet goed geïsoleerd zijn. Deze woningen moeten eerst verder worden verduurzaamd.

Hoe weet ik of mijn woning klaar is voor de komst  van het warmtenet?

Een woning met energielabel B of hoger is in principe klaar voor het warmtenet. Woningen met enkel glas of een geïsoleerd dak zijn in de regel ongeschikt voor een aansluiting op het warmtenet. Via BENG kan je vragen een energieadviseur langs te laten komen. Deze kan adviseren over maatregelen, en of een aansluiting op het warmtenet nu al slim zou zijn.

Is het verstandig om nu een hybride warmtepomp aan te schaffen?

Ons advies is om, als u in het projectgebied woont en u interesse heeft in deelname aan het warmtenet, nu (nog) even geen hybride warmtepomp aan te schaffen, omdat bij de plannen voor een warmtenet een water-waterwarmtepomp nodig is. Na de beoordeling van de plannen voor de aanvraag van de rijksbijdrage voor het warmtenet, wordt duidelijk of het warmtenet doorgaat. In het eerste kwartaal van 2022 wordt de beoordeling bekendgemaakt. Uiteraard staat het u vrij uw eigen plan te trekken.
Verder zal het totaalplaatje met keuzes voor iedereen anders zijn, omdat ieder huis uniek is en iedere bewoner andere wensen, problemen en ideeën heeft. 

Waar begin ik met verduurzamen? 

Het verduurzamen van uw woning kan inderdaad een (flinke) investering zijn. Om te komen tot een duurzame woning zijn een aantal stappen nodig. Het begint bij inzicht: Wat is er mogelijk? Wat kost het? Hoe combineer ik verduurzaming met mijn woonwensen en onderhoud? Dit inzicht kan gegeven worden met een woningscan. U kunt contact opnemen met BENG! zodat een energieambassadeur met u mee kan denken en een woningscan kan laten doen. Meer informatie over het verduurzamen van uw woning vindt u ook bij het gemeentelijk energieloket.

Op basis van uw wensen, mogelijkheden en (leen)budget kan een integraal plan voor de lange termijn worden opgesteld voor uw woning (en als u dat wil samen met uw buren/straat). Om het kostenplaatje zo aantrekkelijk mogelijk te maken, kan rekening worden gehouden met uw ‘’verduurzamingsbudget: het streven is om de maandelijkse lasten voor een duurzaamheidslening gelijk te laten zijn aan de gemiddelde maandelijkse kosten die u normaal aan aardgas kwijt was.
Indien uw budget niet ruim is, kunnen geldverstrekkers als het Nationaal Warmtefonds en SVn meedenken hoe de maandelijkse lasten toch budgetneutraal kunnen blijven.

Wordt elektrisch koken verplicht? 

Nee, maar alleen koken op gas wordt zo relatief duur omdat u ook nog een vastrecht voor gas blijft betalen. Met het laagtemperatuur systeem kunt u van het gas af en in de toekomst is dat relatief voordeliger. Er zijn ook kookgasabonnementen (waarbij je een lager vastrecht tarief betaald voor koken op gas). In de basisberekening is meegenomen dat iemand volledig omschakelt naar koken op inductie (waarbij de inductiekookplaat ook in de berekeningen is meegenomen). 

Ligt het warmtenet op veilige afstand van de gas- en waterleidingen? 

Een bronnet is een zeer lage temperatuur warmtenet onder de 25 graden. Als de leidingen niet aan de waterleiding kant liggen is er geen legionella gevaar. Er moet wel voldoende vrije ruimte zijn in het trottoir, anders moeten deze onder de weg worden aangelegd. Warm tapwater moet in woningen sowieso worden verwarmd tot 60 graden, om legionella te voorkomen.

Denken jullie aan luchtwarmtepompen of water-waterpompen? 

We denken aan water-waterpompen. Deze hebben nagenoeg geen geluidsoverlast omdat ze geen buitenunit hebben waar de warmte gewonnen moet worden, omdat deze warmte gehaald wordt uit het water van het bronnet. Waterwaterwarmtepompen hebben een langere levensduur dan luchtwater warmtepompen en minder draaiende delen waardoor deze minder storingsgevoelig zijn.

Is dezelfde warmtepomp ook te gebruiken om een boiler te vullen? 

De individuele warmtepomp werkt altijd via een boiler. Naast ruimteverwarming maakt de warmtepomp ook warmtapwater voor douche en dergelijke. 

Wat is er precies nodig om te kunnen koelen met behulp van het warmtenet? Een extra leiding? 

Een extra leiding is niet nodig. Je verwarmingssysteem (de radiatoren) in de woning is hierbij van belang. Met behulp van lage temperatuur radiatoren kan vaak ook koude worden geleverd. Vloerverwarming is standaard ook in staat om te koelen. De koeling moet dan wel worden gezien als topkoeling, je krijgt je woning hier niet even koud mee als een airco maar het verbruikt in ieder geval geen stroom in je woning. 

Is een blokverwarming mogelijk als meerdere huizen zich verenigen? 

Een buurtwarmtepomp kan een oplossing zijn om op buurtniveau een blok woningen te verwarmen. De slechtst geïsoleerde woning in het blok bepaalt dan voor iedereen de benodigde aanvoertemperatuur. 

Waarom is er warmte beschikbaar voor alle vier de seizoenen, is dat nodig? 

De meeste warmte is juist beschikbaar in zomer. In de zomer hebben we dus maar weinig elektriciteit nodig voor warmtapwater. Wij willen iedereen liever adviseren om (extra) goed te isoleren, dan het aanschaffen van een zonneboiler. Het staat iedereen natuurlijk vrij om alsnog ook een zonneboiler te nemen. 

De voor- en nadelen van het oude en het nieuwe plan zijn nog niet helemaal duidelijk, waarom is de afweging van een hoogtemperatuur warmtenet naar een laagtemperatuur warmtenet nou precies gemaakt? 

Dit is tweeledig: 

Om de gewonnen warmte uit het effluent (het schoon gemaakte water op de zuivering) centraal middels een warmtepomp te verhogen voor een MT warmtenet is zoveel elektriciteit nodig jaarrond dat deze meer CO2 uitstoot dan individuele cv-ketels op aardgas. Dit is een nieuw inzicht ten opzichte van vorig jaar, waardoor de insteek van het project is gewijzigd. Bij een bronnet met individuele warmtepompen kan wel minimaal 20-30% CO2 reductie worden behaald. 

Verder zijn voor een middentemperatuur (MT) Warmtenet de aanlegkosten veel hoger en moeten op voorhand veel meer mensen aangesloten zijn alvorens een warmteleverancier overgaat tot het aanleggen van het systeem. Een bronnet met niet-geïsoleerde leidingen heeft relatief lage aanlegkosten en kunnen zeer gemakkelijk worden aangelegd (en ook uitgebreid naar de rest van de wijk). Bij de rioolvervanging die in (bijna) de gehele wijk nog moet worden uitgevoerd kunnen deze leidingen dan gelijk worden neergelegd, zodat er op graaf- en herstelkosten bespaard kan worden (en er is één keer minder overlast voor bewoners). Een MT warmtenet aanleggen gaat veel minder snel omdat op voorhand al alle aftakkingen naar elke woning gemaakt moeten worden waardoor deze werkzaamheden niet gelijk kunnen worden uitgevoerd met de rioolvervanging. Voordeel is dat iedereen kan aansluiten/ overstappen wanneer hij of zij dat wil. Het bronnet ligt er al (indien de riolering vervangen is) dus diegene die gelijk wil aansluiten kan dat dan doen en diegene die liever over 5 jaar aansluit omdat dan bijvoorbeeld de cv-ketel pas is afgeschreven (of andere redenen) kan dat ook doen. 

Zijn er berekeningen gemaakt van de kosten per individuele woning? 

Wij hebben in deze fase nog geen berekening gemaakt voor iedere individuele woning. Gemiddeld genomen worden de kosten per woning geschat op € 21.669,90. Uitgesmeerd over 30 jaar komt dat neer op € 60,19 per maand + rentekosten. Dat is na het verrekenen van de subsidie. Deze investering verdient zichzelf terug, doordat de energierekening fors omlaag gaat.

Hoe kan ik het betalen?

Niet iedereen heeft een spaarpot met geld liggen. Toch kan in principe iedereen zijn huis verduurzamen. Er zijn nu al subsidies, waardoor verduurzamen aantrekkelijk wordt. Bijvoorbeeld voor isoleren, of de aanschaf van een warmtepomp. Er zijn ook aantrekkelijke leningen, specifiek voor verduurzamen. Bijvoorbeeld de landelijke Energiebespaarlening. Er zijn ook manieren om de overwaarde van je woning te gebruiken voor het financieren van verduurzaming. 

Op de website milieucentraal.nl staat een overzicht van alle geldende subsidies, kortingen en duurzaamheidsleningen. De belangrijkste zijn de landelijke ISDE-regeling en de Energiebespaarlening. BENG adviseert graag over de slimste maatregelen, en verwijst u door op het gebied van financiering.

Zijn de netten goedkoper of duurder dan gas?

Wij streven er naar om niet duurder te zijn dan de huidige gasrekening, maar of dat helemaal voor iedereen in elke situatie zo uitpakt is lastig te zeggen. Tijdens de bewonersavond werd duidelijk dat een aanzienlijk aantal van de aanwezigen er begrip voor zou hebben als het duurzaam verwarmen van de woning iets meer geld kost dan in de huidige situatie. 

Is een warmtenet en warmtepomp wel kosteneffectief, vergeleken met een gasgestookte CV? 

Ja, onder voorwaarden is een warmtenet met warmtepompen kosteneffectief. Bijvoorbeeld door de aanleg van het warmtenet te combineren met het onderhoud van het riool. Een andere voorwaarde is de mogelijkheid om het warmtenet stapsgewijs uit te kunnen breiden. Door het warmtenet stap voor stap uit te breiden (bekend als het organisch groeimodel) hoeven niet meteen een Warmte- en koudeopslag (WKO) aan te leggen. Hierdoor worden investerings- en onderhoudskosten voorkomen in een fase wanneer nog niet veel mensen zijn aangesloten, wat het project ook financieel aantrekkelijk maakt. 

De kosten voor de bewoner zijn bij het scenario van het warmtenet opgebouwd uit:

• het vastrecht om gebruik te maken van het warmtenet, 
• de variabele kosten van het gebruik van de warmte, 
• elektriciteitskosten van de warmtepomp
• maandelijkse aflossing van een lening voor de isolatiemaatregelen en de warmtepomp 

De huidige gasprijs (incl. belastingen) is veel gestegen, hierdoor zien we dat het in veel gevallen interessant wordt voor bewoners om aan te sluiten. Bij de berekeningen is de gemiddelde gasprijs van een huishouden genomen. Het kostenmodel is relatief laag. In theorie is gas nu nog goedkoper, maar door alle bijkomende kosten (met name belastingen, maar ook kleinere gasvoorraden) verandert dit snel. Eind 2021 zagen we de gasprijs bijvoorbeeld tijdelijk verdubbelen.

De warmtepomp in de eigen woning werkt op elektriciteit, wordt de woning dan dus met elektriciteit verwarmd? 
Ja, een deel van de warmte wordt opgewekt met een elektrische warmtepomp. De warmtepomp gebruikt de restwarmte van de rioolwaterzuiveringsinstallatie, en hoeft daardoor zelf minder warmte op te wekken. De warmtepomp zorgt er o.a. voor dat je drinkwater tot boven de 60 graden wordt opgewarmd, om legionellavorming te voorkomen. 

Wat betaal ik voor het afnemen van warmte op het bronnet? 

Net zoals bij gas betaal je voor een vastrecht (vaste kosten), en de warmte die je afneemt (variabele kosten). De kosten die daarvoor in rekening worden gebracht, worden nog onderzocht.

Wat is de verhouding tussen vaste en variabele kosten? 

Dit is mede afhankelijk van hoe goed geïsoleerd de woning is of gaat worden. Kun je met een lage aanvoertemperatuur uit de voeten (bijvoorbeeld 40⁰C) dan heeft de warmtepomp een heel goed rendement en heb je weinig energiekosten (variabele gedeelte). Iemand die zijn/haar woning heel erg wil verduurzamen heeft dus meer vaste kosten (lening inclusief rente die moeten worden afgelost) maar zal minder elektriciteit gebruiken dus lagere variabele kosten. Dit zelfde geldt voor of iemand wel of geen zonnepanelen heeft, je vaste kosten zijn de lening die je hebt voor de zonnepanelen maar de variabele kosten zijn lager omdat je zelf (gedeeltelijk) je eigen stroom opwekt.

De gasprijzen stijgen, gaan de elektriciteitsprijzen niet ook nog stijgen? 

De prijs van elektriciteit stijgt minder snel dan de gasprijs. Dit komt doordat gas steeds schaarser wordt, en doordat er meer belasting wordt betaald over het gasgebruik. In 2022 stijgt de energiebelasting op gas met 2 cent per kuub, terwijl de energiebelasting op elektriciteit met 7 cent per kWh daalt. Ook in 2023 wordt de belasting op energie verhoogd, waardoor elektriciteit aantrekkelijker wordt om mee te verwarmen.