De Omgevingswet: wat is het?
Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet ingegaan. Deze wet vervangt grotendeels 26 wetten en gaat over onze leefomgeving, bouwen en verbouwen, milieu, natuur, water en erfgoed.
U krijgt met de Omgevingswet te maken als u iets wilt veranderen in uw leefomgeving. Bijvoorbeeld als u plannen heeft uw huis te verbouwen, een boom te kappen of een loods wilt plaatsen naast uw bedrijfspand. U bent dan initiatiefnemer en moet uitzoeken of u een vergunning nodig heeft of een melding moet doen. Dat kan vanaf nu in het nieuwe (digitale) Omgevingsloket.
U kunt ook met de Omgevingswet te maken krijgen als iemand anders iets wil veranderen in uw leefomgeving. Bijvoorbeeld als er op een (voormalige) bedrijfslocatie het plan is woningen te bouwen of als er een grootschalige uitbreiding gepland is maar dit niet past binnen het omgevingsplan. We vragen van initiatiefnemers dat zij omwonenden en andere belanghebbenden bij hun plan betrekken voordat zij een vergunning aanvragen.
Belangrijke veranderingen op een rij
In het nieuwe digitale Omgevingsloket (het Digitale Stelsel Omgevingswet - DSO) staan vanaf nu alle regels van het rijk, de provincie, waterschap en de gemeente bij elkaar. Hier kan iedereen zien of er een vergunning nodig is, maar kunt u ook een vergunning aanvragen, een melding doen of informatie doorgeven.
Ook is vanaf 1 januari de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen ingegaan. Meer weten? Bekijk het nieuwsbericht Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen.
Wat is de Omgevingswet?
De Omgevingswet gaat over de ruimte waarin we wonen, werken en ontspannen: de fysieke leefomgeving. Deze nieuwe wet voegt wetten samen en vereenvoudigt de regels voor veel van wat u buiten ziet, ruikt en hoort. U kunt hierdoor in één keer kennis nemen van de regels en voorschriften van de verschillende bestuurslagen (gemeenten, waterschappen, provincies en Rijk). De wet geldt voor alle inwoners, organisaties en bedrijven.
Waarom is de Omgevingswet nodig?
Sinds 1810 zijn er veel verschillende wetten en regels gemaakt voor de buitenruimte, zoals voor bodem, water, wegen, milieu, monumenten, natuur, geluid en nieuwbouw. Deze wetten zijn niet alleen ingewikkeld; ze spreken elkaar soms ook tegen en er worden meerdere termen gebruikt terwijl hetzelfde bedoeld wordt. De losse regels en wetten verhinderen ook vaak de ontwikkeling van innovatieve, duurzame initiatieven. Daarom zijn 26 wetten vereenvoudigd en gebundeld in één Omgevingswet.
Wat merken inwoners van de Omgevingswet?
Inwoners merken misschien in eerste instantie niets van de Omgevingswet. Maar als u iets wilt verbouwen aan uw huis of tuin en u vraagt een vergunning aan, dan gaat dat straks anders dan voorheen. U zoekt de regels op in een nieuw online loket, het Omgevingsloket. In dat loket kunt u controleren of u een vergunning nodig heeft of een melding moet doen. U kunt daar ook meteen de vergunning aanvragen of de melding doen.
De Omgevingswet zorgt er ook voor dat u kunt meepraten over de Omgevingsvisie, het Omgevingsplan en Ontwikkelperspectieven in uw gemeente. En over initiatieven bij u in de buurt. Dat kan nu ook al, maar de Omgevingswet stimuleert dat u actiever wordt benaderd om mee te denken.
Wie gaat er aan de slag met de Omgevingswet?
Eigenlijk wij allemaal! Inwoners, ondernemers en overheden zijn samen verantwoordelijk voor de kwaliteit en ontwikkeling van onze leefomgeving. Gemeenten leggen in hun omgevingsplan niet alles meer tot in detail vast, zoals dat eerder in bestemmingsplannen wel werd gedaan. Door plannen globaler te beschrijven ontstaat ruimte voor initiatiefnemers om hun plannen uit te werken. Zij moeten daar in bepaalde situaties wel eventuele belanghebbenden bij betrekken.
Wat zijn de voordelen van de Omgevingswet?
Een belangrijke verbetering van de nieuwe wet is dat de fysieke leefomgeving meer in samenhang wordt gezien en benaderd. Dat betekent dat bij het invullen van plannen ook thema’s als energietransitie, duurzaamheid, sociale en maatschappelijke uitdagingen worden betrokken. De bedoeling is dat hiermee de kwaliteit van de leefomgeving verbetert en dat er niet alleen snellere, maar ook betere besluiten worden genomen over de invulling van de buitenruimte. Daar hebben alle inwoners en ondernemers profijt van. Ambtenaren en inwoners hebben in de toekomst via het Omgevingsloket toegang tot dezelfde informatie. Bovendien gaat het aanvragen van een (omgevings-)vergunning straks sneller.
Heeft de Omgevingswet ook nadelen?
Bij een verbouwing staat niet alles meteen op de goede plek. Dat duurt even en het kan ook wel eens fout gaan. Alle losse wetten en regels vallen straks onder één nieuwe wet. Dat is nieuw. Bovendien gaan we (inwoners, ondernemers en overheid) anders met elkaar samenwerken. Dat zal in het begin wennen zijn en niet alles zal meteen goed gaan. Uiteindelijk gaan we ervan uit dat met de Omgevingswet de besluitvorming beter wordt en sneller gaat.